Адам өз жұмысын жақсы әрі сапалы етуге тырысып, өзінің іс-әрекетінде озық болуға ұмтылуы табиғи нәрсе. Алайда, экстремалды жағдайға жеткенде, мұндай жағдай патологиялық сипатқа ие болады, неврозды қоздырады және мүмкін, тіпті жұмыс қабілеттілігінің төмендеуі.
Психологиядағы перфекционизм идеалды нәтижеге негізделмеген ұмтылыс деп аталады. Оған бейім адам барлығын мінсіз орындауға бекінеді: ол қазірдің өзінде орындалған тапсырманы шексіз тексеріп, егжей-тегжейлерін пысықтай алады, көбірек дақтар мен «бұзушылықтарды» таба алады. Осыған орай, перфекционист көбіне жұмысты уақытында жеткізіп, жаңа нәрсе бастауға уақыт таппайды.
Өзін-өзі басқаратын перфекционизм тынымсыз цензурадан, қателіктерге шоғырланудан, үнемі күмәнданудан тұруы мүмкін. Сонымен қатар, мұндай адам өте жоғары стандарттарға ие, әсіресе сынға тез ұшырайды және әдетте өз жұмысының нәтижелеріне қанағаттанбайды. Сондай-ақ, перфекционизмді басқа адамдарға және жалпы әлемге бағыттауға болады.
Психологтардың айтуы бойынша, кемелдікке жетудің бұл азапты жолының үрейі қорқыныш, қорқыныш және өзіне деген сенімсіздік сезімдерінде жатыр. Мысалы, интерьердің барлық «ұсқынсыздықтарын» көріп, адам оған қатты қарайды, оны әдемі етіп, жетілдіре түсуге, жақсартуға, демек өзіне ыңғайлы етуге тырысады. Идеалға ұмтылу жолында батып, «баяндау жіпінен» айрылып, ол әрі қарай жүре алмайды.
Мазасыздықтың күшеюі балалық шақтағы эмоционалды «тамақтанбау», жеке ерекшеліктерге байланысты немесе өмірде бастан кешкен көптеген жағымсыз және қиын сынақтардан туындауы мүмкін. Биохимиялық тұрғыдан мазасыздық серотонин гормонының төмен деңгейімен анықталады, бұл ләззат пен қанағат сезімі үшін жауап беретін нейротрансмиттер. Жұмыстың сапасыздығы өзін-өзі сыни бағалауды күшейтеді, сондықтан «бәрі де, ешнәрсе» патологиялық перфекционисттердің ұранына айналады, олар өздері көптен күткен «бақыт бөлігін» іздейді.
Ойлап көріңізші, шынымен де сүлгілерді екі жағынан үтіктеу, жіберіп алған бір цикл үшін тоқылған шарфтың жартысын босату, жазылған мәтінді он рет қайта оқып шығу немесе шешілген мәселені қайта тексеру керек пе? Әрине, сіз «жоқ» деп жауап бересіз және сіздің көптеген мәжбүрлі әрекеттеріңіз қажет емес екенімен келісесіз. Ең алдымен, сіз өзіңіздің кемелділігіңіздің «нүктелерімен» күресу мүмкін емес, сонымен қатар қажет екенін түсінуіңіз керек.
Стресті азайту үшін жұмыстан үзіліс жасаңыз, терең релаксация және релаксация әдістерін үйреніп, мезгіл-мезгіл жаттығулар жасаңыз. Өзіңізге жұмысты аяқтайтын мерзім қойыңыз. Тапсырманы бірнеше кішіге бөліп, оларды дәйекті түрде жеңіп алыңыз, өзіңізге алдыңғы қадамға қажетсіз оралмай-ақ қойыңыз.
Психотерапия шеңберінде сізге өзіңіздің перфекционализмнің қалыптасу себептерін анықтауға және жоюға, адекватты өзіндік қабылдау мен өзіндік имидж қалыптастыруға көмектесе аласыз. Шындығында, өзің туралы иллюзиялық суреттер салмай-ақ, өзіңді кім екеніңді қабылдау маңызды.
