Келіссөздерде әр тараптың өз талаптары бар, бірақ жеңілдіктер мен ымыраға келуге дайын. Тараптар тең, олар жанжалды шешу үшін күш қолданудан бас тартады. Екі тарап келіскен келіссөздер ережелері мен ортақ мүдделер бар.
Нұсқаулық
1-қадам
Келіссөздердің әр тарапы бір-біріне тәуелді, сондықтан екеуі де шешім табуға жеткілікті күш жұмсайды. Көп жағдайда қабылданған шешім екі тарапты да қанағаттандырады. Бұл көбінесе бейресми сипатта болады.
2-қадам
Келіссөздер үшінші жақтың араласуымен екі жақты немесе көпжақты болуы мүмкін - тікелей және жанама. Келіссөздер мәселені шешуден басқа келесі функцияларды орындайды: бір-бірінің мүдделері мен ұстанымдары туралы ақпарат алу, қарым-қатынасты жақсарту, қоғамдық пікірге әсер ету. Кейде келіссөздер қандай да бір нәтижеге қол жеткізу үшін жасырын болады.
3-қадам
Келіссөздер әрдайым қақтығысты шешудің тәсілі ретінде қарастырыла бермейді; кейбіреулер оны күрестің жаңа кезеңі ретінде қабылдауы мүмкін. Сондықтан келіссөздер жүргізу стратегиялары екіұшты болып келеді: не позициялық, не мүдделік келіссөздер. Позициялық келіссөздер текетіреске, қызығушылыққа негізделген келіссөздерге - серіктестікке бағытталған.
4-қадам
Позициялық келіссөзге қатысушылар мүмкіндігінше өз мүдделерін қанағаттандыруға тырысады, экстремалды позицияларды қорғайды, көзқарастардың категориялық сәйкессіздігін атап көрсетеді және көбінесе өздерінің шын ниеттерін жасырады. Қатысушылардың әрекеттері мәселені шешуге емес, бір-біріне бағытталған. Егер келіссөздерге үшінші тарап қатысса, бәрі оны өз мүдделері үшін пайдалануға тырысады.
5-қадам
Мүдделер негізінде келіссөздер жүргізген кезде проблемаға бірлескен талдау жасалады, жалпы мүдделерді іздеу жүзеге асырылады. Тараптар ақылға қонымды келісімге келу үшін объективті өлшемдерді қолдануға тырысады. Қатысушылардың әрқайсысы өзін екінші орынға қоюға тырысады, проблемадан қарсыластың жеке басына ауысудан бас тартады.
6-қадам
Егер тараптардың мүдделері мүлдем қарама-қарсы болса, тараптардың бірі позициялық келіссөздерге жүгінуі әбден мүмкін. Әр тарап өзінің мүдделерін құрметтеуге тырысады, біреу белсенді позицияны, ал біреу оппортунистік позицияны ұстанады. Осылайша келіссөз жүргізу келіссөздердің бұзылуына және қақтығыстың одан әрі дамуына әкелуі мүмкін.
7-қадам
Көпшілік қақтығыстар өзара тиімділікке немесе тең нәтижеге бағытталған бағытта шешіледі. Ол үшін басқалардың мүдделерін қарама-қарсы қоюды тоқтату керек. Жеңіске жетуге баса назар аудару позициялық келісімді қажет етеді, бұл кезде тараптар мәжбүрлі түрде ымыраға келуге тырысады.
8-қадам
Егер тараптар әрқайсысының мүдделерін мүмкіндігінше қанағаттандырғысы келсе, олар ынтымақтастыққа кіреді және мүдделер негізінде келіссөздер жүргізеді. Қол жеткізілген нәтиже міндетті түрде екеуіне де сәйкес келуі керек. Онсыз қақтығыс шешілді деп саналмайды.
